Manewry diagnostyczne
Poza typowym wywiadem chorobowym najistotniejsze w diagnostyce jest rozpoznanie lokalizacji kamicy. Identyfikacja zajętego kanału jest możliwa na podstawie wzorca oczopląsu pojawiającego się w trakcie napadu BPPV. Napad BPPV z kanału tylnego prowokowany jest za pomocą manewru Dix-Hallpike’a („złoty standard”). W czasie tego manewru dochodzi do ruchu otolitów w kanale. Pobudzenie kanałowych komórek zmysłowych drogą dość złożonych interakcji prowadzi do tożstronnej aktywacji mięśnia skośnego górnego oraz przeciwstronnej – mięśnia prostego dolnego, czego bezpośrednim wynikiem jest pojawienie się po kilku- sekundowej latencji oczopląsu. Oczopląs ten ma charakter pionowokrężny i jest skierowany w stronę czoła i zajętego kanału (położonego niżej). W przypadku kamicy osklepkowej latencja oczopląsu jest krótsza, zaś czas jego trwania – dłuższy.
W diagnostyce kamicy kanałowej bocznej wykorzystuje się test Pagniniego-McClure’a. W czasie jego wykonywania po krótkiej latencji (krótszej niż w przypadku kanału tylnego) pojawia się poziomy oczopląs w możliwych dwóch wariantach: z fazą szybką skierowaną w dół (geotropowy – w przypadku canalolithiasis) lub w górę (apogeotropowy – w przypadku cupulolithiasis). Należy koniecznie zapamiętać, że stronę zajętą proce- sem chorobowym określa się na podstawie intensywności oczopląsu. W przypadku kamicy kanałowej intensywniejszy oczopląs geotropowy występuje podczas ułożenia na „chore ucho”, z kolei w przypadku kamicy osklepkowej oczopląs apogeotropowy jest intensywniejszy w pozycji na „zdrowe ucho”.Dix-Hallpike dla kanału tylnego
Manewry repozycyjne/uwalniające
Manewr repozycyjny Epleya
Niewątpliwie najbardziej popularny i stosunkowo dość prosty w wykonaniu. Jego skuteczność szacuje się na 80–90% już po pierwszym wykonaniu. Rozpoczyna się on manewrem Dix-Hallpike’a, następnie głowa pacjenta obracana jest o 90 stopni w stronę zdrową. Po 1–2 minutach obrót jest kontynuowany o kolejne 90 stopni (pacjent leży wówczas na boku z głową skierowaną lekko w dół). Po kolejnych 1–2 minutach manewr kończy się przyjęciem pozycji siedzącej.
Manewr uwalniający Semonta
Rzadziej stosowany, wydaje się jednak nie mniej skuteczny. Pacjent jest kładziony na chorą stronę z pozycji siedzącej, z głową obróconą 45 stopni w stronę ucha nieuszkodzonego (położony pacjent patrzy w górę). Następnie chory kładzie się na stronę przeciwną (zdrową) z pozycji siedzącej, nie zmieniając położenia głowy (patrzy w dół). Każdą z pozycji utrzymuje przez 1 minutę. Manewr kończy się posadzeniem chorego.
Manewr Lemperta (barbecue maneuver)
Rozpoczyna się testem Pagniniego-McClure’a. Po zdiagnozowaniu zajętego kanału etapami wykonywany jest obrót pacjenta w pozycji lezącej co 90 stopni w stronę ucha nieuszkodzonego (wariant kanałowy) lub uszkodzonego (wariant osklepkowy) aż do 360 stopni. Manewr kończy się posadzeniem pacjenta.
Manewry Gufoniego
- w przypadku canalithiasis (oczopląs geotropowy) manewr polega na energicznym położeniu pacjenta z pozycji siedzącej na „ucho zdrowe”, następnie po 1 minucie głowa obracana jest o 45 stopni w dół (pacjent leży twarzą do kozetki). Po 2–3 minutach chory jest ponownie sadzany
- w przypadku cupulolithiasis (oczopląs apogeotropowy) manewr przebiega podobnie, różnica polega na obrocie głowy o 45 stopni w górę na 2–3 minuty.
Należy pamiętać, że manewry terapeutyczne stosowane w BPPV z kanału półkolistego tylnego są skuteczniejsze niż w przypadku kanału bocznego. Poza tym kamica kanału półkolistego bocznego bywa powikłaniem leczenia kamicy kanału półkolistego tylnego i na odwrót.